روسیه، متحد غیراستراتژیک ایران
تاریخ انتشار: ۲۴ تیر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۲۲۳۲۳۸
وزرای خارجه روسیه و کشورهای عرب حاشیه خلیجفارس(عربستان، امارات، قطر، عمان، کویت و بحرین) بدون توجه به تمامیت ارضی ایران، در بند حاشیهای و البته تکراری بیانیه مشترک، بر پشتیبانی خود از همه تلاشهای صلحآمیز از جمله «ابتکار امارات و تلاشهای آن برای دستیابی به یک راهحل مسالمتآمیز برای مسأله جزایر سهگانه تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی از طریق مذاکرات دوجانبه یا دیوان بینالمللی دادگستری براساس مقررات حقوق بینالملل و منشور سازمان ملل متحد برای حلوفصل این مسأله مطابق با مشروعیت بینالمللی» تأکید کردند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
تصمیمی که با همراهی روسیه به رفتاری غیردیپلماتیک تعبیر شد و واکنشهای بسیاری در داخل و خارج به همراه داشت. درواقع روسیه برای منافع ملی خود بیانیه مشترک با اعضای شورای همکاری خلیجفارس و ادعا بر سر جزایر سهگانه را پذیرفت و حتی آن را امضا کرد. این رفتار روسیه بدون پاسخ نماند و در آخرین ساعات روز چهارشنبه سفیر این کشور احضار شد. حسین امیر عبداللهیان، وزیر خارجه هم در همین رابطه تأکید کرد که بر سر استقلال، حاکمیت و تمامیت ارضی ایران، با هیچ طرفی تعارف نداریم.
به هرحال روابط ایران و روسیه در سالهای اخیر با فراز و نشیبهای زیادی همراه بوده است. برخی کارشناسان روابط ایران و روسیه را خوشبینانه یک اتحاد استراتژیک تعبیر میکنند. برخی هم معتقدند روسیه بهدنبال دشمنی با ایران است، در نتیجه نباید با این کشور همکاری کرد.
با شروع جنگ در اوکراین و با وجود انتشار اخباری مبنی بر همراهی سیاسی ایران در تضعیف ناتو، تحلیلهایی مبنی بر شروع اتحاد ایران و روسیه منتشر شد: تحلیلهایی از این دست که همراهی نظامی ایران و روسیه را به اتحاد نظامی و استراتژیک دو کشور نسبت میداد. به همین دلیل هم حساسیت زیادی در میان مخاطب عمومی نسبت به روابط ایران و روسیه ایجاد شد و هرگاه تعارضی بهوجود میآید این سؤال تکرار میشود که چرا روسیه از منافع ایران حمایت نمیکند؟حالا در روزهای اخیر و با انتشار بیانیه روسیه و کشورهای عربی در مورد جزایر سهگانه، بار دیگر این پرسش در فضای عمومی پررنگ شده است. پس ماجرا چیست؟برخلاف رویه برخی افراد در توجیه مفاد این بیانیه، باید گفت نکات مطرح شده در آن کاملا متعارض با مواضع ایران است و به همین دلیل هم مورد اعتراض وزارت خارجه قرار گرفته است. البته، برخلاف بعضی جوسازیها، روسیه حاکمیت ایران بر جزایر سهگانه را رد نکرده اما موضعی را اتخاذ کرده که به نظرات امارات نزدیک است. چرا روسیه چنین مواضعی اتخاذ میکند؟ آیا روسیه واقعا متحد ایران محسوب میشود؟ آیا باید نسبت به روسیه موضعی خصمانه داشت؟
دو یا چند کشور متحد در تعریف ساده کشورهایی هستند که برای اهداف امنیتی با یکدیگر همکاری میکنند. عبارت اهداف امنیتی روشن میکند که بسیاری از همکاریهای اقتصادی - هرچقدر هم که عمیق باشند - از شمول تعریف اتحاد خارج میشوند. مثلا چین و اتحادیه اروپا گرچه مراودات اقتصادی گستردهای دارند، متحد محسوب نمیشوند.
از سوی دیگر چیزی که نوع رابطه ایران و روسیه را مشخص میکند، توجه به تفاوت دو اتحاد تاکتیکی و استراتژیک است. در اتحاد استراتژیک دو یا چند کشور توان نظامی، سیاسی و اقتصادی خود را تجمیع میکنند تا با خطر مشترک مقابله کنند. در این حالت دو کشور دارای منافع بلندمدت همسو و گرایشهای ارزشی و جهانبینی شبیه به هم در بیشتر مسائل هستند که این در مورد پیوند ایران و سوریه صدق میکند. به همین دلیل هم بهرغم تلاش تمام کشورهای منطقهای و غربی برای سقوط بشار اسد، ایران از حاکمیت سوریه دفاع کرد اما در نقطه مقابل و در اتحاد تاکتیکی، دو کشور، با هم همدلی حداکثری ندارند و صرفا برای دفع یک تهدید فوری به همکاری موقت دست میزنند. این نوع اتحادها بهخصوص در بازههایی از تاریخ که نظم بینالمللی در حال تغییر بوده بیشتر اتفاق میافتد.
تعارض ایران و روسیه در قفقاز و حوزه فلسطین
بنابراین اتحاد ایران و روسیه تاکتیکی است و هر دو کشور با تهدید روزافزون آمریکا مواجه بودهاند که سلطهگری خود را در سراسر جهان گسترش داده است. در نتیجه، برای دفع خطر آمریکا که تهدیدی برای هر دو کشور محسوب میشود، یک اتحاد تاکتیکی میان آنها ایجاد شده است. با این حال مواضع دو کشور در بیشتر مسائل بینالمللی شبیه نیست. ایران و روسیه گرچه در سوریه یا علیه ناتو همکاری میکنند، در حوزههای دیگری هم مانند قفقاز یا آسیای مرکزی تعارض و تفاوت نظر دارند. دو کشور همچنین در مورد مسأله فلسطین و مناسبات با اسرائیل اختلافات جدی دارند اما هیچکدام از این موارد همکاریهای دو کشور در منافع مشترک را زیرسؤال نمیبرد. حتی روسیه در کنار ایران یا کشورهای عربی هم ارتباطات خوبی دارد. به همین دلیل هم در برخی حوزهها با این کشورها اشتراک نظر دارد و در برخی حوزههای دیگر با آنها به تعارض بر میخورد. بنابراین، گرچه اتحاد تاکتیکی هم اتحاد خوانده میشود اما صرفا یک همکاری موقت برای هدف مشترک است؛ به همین دلیل هم نباید از آن به اتحاد به معنای مرسوم یاد کرد که به همدلی و اشتراک منافع در حوزههای مختلف تعبیر میشود. حالا قابل درک است چرا نباید از روسیه انتظار داشت تا همه مواضع ایران را از جمله در مورد جزایر سهگانه مورد تایید قرار دهد و این موضع در مورد چین هم متفاوت نیست.
منبع: جام جم آنلاین
کلیدواژه: روسیه فلسطین قفقاز جزایر سه گانه همین دلیل هم اتحاد تاکتیکی ایران و روسیه جزایر سه گانه بین المللی دو کشور
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت jamejamonline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «جام جم آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۲۲۳۲۳۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
شطرنج ماهرانه تهران در فرایند دیپلماتیک جنگ غزه
نشست سران سازمان همکاری اسلامی فرصتی برای مقامهای ایران و کشورهای عضو فراهم کرد تا راهکارهای فرونشاندن تحولات بحرانی غزه را بار دیگر در زمین دیپلماسی جستوجو کنند.
به گزارش روزنامه ایران، پانزدهمین نشست سران سازمان همکاری اسلامی در «بانجول»، پایتخت گامبیا فرصتی برای مقامهای ایران و کشورهای عضو فراهم کرد تا راهکارهای فرونشاندن تحولات بحرانی غزه را بار دیگر در زمین دیپلماسی جستوجو کنند؛ نشستی که وزیر خارجه ایران و همتایانش از مصر و عربستان به عنوان کشورهای اثرگذار در فرایند میدان و دیپلماسی این امکان را یافتند تا نقطهنظرات و دغدغههای خود پیرامون شرایط جاری و روابط دوجانبه را با یکدیگر در میان بگذارند. نشست کشورهای مسلمان همزمان با تحولاتی برگزار میشود که در پی اوجگیری تنش نظامی میان ایران و اسرائیل به سمت و سوی دستیابی به توافق آتش بس در جنگ غزه در حال حرکت است.
این در حالی است که نمیتوان بر اثرات بلندمدت نقش آفرینی ایران برای تغییر معادله جنگ و شکست تلاش تل آویو برای کشاندن ابعاد بحران جاری به فراتر از جغرافیای نزاع چشم فرو بست. در همین راستا میتوان حضور حسین امیرعبداللهیان در نشست سازمان همکاری اسلامی و گفتوگوی او با «سامح شکری»، وزیر امور خارجه مصر را متأثر از تلاش برای رسیدن به توافق صلحی دانست که حمله بازدارنده تهران علیه فلسطین اشغالی، ضرورت شکلگیری و دستیابی آن در کوتاه مدت را به وجود آورده است؛ چه آنکه تلآویو با بر افروختن آتش جنگ غزه، وارد نزاعی شد که تمام اندوختههای دیپلماتیک و سیاسیاش را به باد داد و در این میان ناگهان خود را با ایرانی مواجه دید که با چند حمله محدود و معدود، شاهرگ امنیتی آن را نشانه گرفت؛ بدون اینکه با واکنشی متقابل روبهرو شود. ذیل این تحولات دیپلماتهای کشورهای مسلمان منطقه فرصت را مناسب دیدهاند تا ابعاد و پیامدهای برآمده از حمله نظامی ایران و عقبنشینی آشکار اسرائیل از صبغه تقابل جویانهاش را در زمین دیپلماسی به بحث و بررسی بگذارند و بحرانهای خونین منطقه را به ایستگاه پایانی برسانند. در چنین فضایی اجلاس سران سازمان همکاری اسلامی با عنوان «ارتقای وحدت و همبستگی از طریق گفتگو پیرامون توسعه پایدار» که از روز گذشته (شنبه) آغاز شده و امروز نیز ادامه دارد، موضوع فلسطین و وضعیت جاری در باریکه غزه را در دستور کار قرار داده و وزیر امور خارجه ایران نیز به تبیین نقطه نظرات کشور درباره این مهم میپردازد.
نگاه تهران به طرح آتش بسهمزمان با برگزاری نشست سازمان همکاری اسلامی، شواهد و قرائن از بروز تغییراتی در الگوی رفتاری واشنگتن در قبال جنگ غزه و تلاش این کشور برای ترغیب تل آویو برای پذیرش طرح آتش بس جریان دارد. این طرح به پیشنهاد مصر به جنبش حماس و مقامهای اسرائیلی ارائه شده و حماس پذیرش آن را مشروط به تضمینهای شفاف و محکم امریکا در رابطه با پایان قطعی جنگ کرده است. واشنگتن متأثر از حمله نظامی ایران علیه فلسطین اشغالی و به رغم مواضعی که رهبران صهیونیستی در سالهای اخیر در ضدیت با ایران و تهدیدات نظامی علیه آن اتخاذ کرده، به این واقعیت وقوف یافتهاند که تل آویو در صحنه عمل، امکان دفع بحرانهایی را ندارد که خود عامل آن بوده است؛ بنابراین در دست گرفتن نبض تحولات میدانی از سوی ایران، میتوانست عامل مؤثری برای تشدید تلاشهای امریکا جهت توقف هزینه ساز جنگ غزه برای این کشور باشد.
اگرچه ایران آتش بس فوری در جنگ غزه و پس از آن گشایش کامل معابر کمکرسانی برای رسیدن کمکهای بشردوستانه و تبادل اسرا را فوریترین نیاز در شرایط جاری میداند، اما معتقد است تمایل ایالات متحده به راهکار سازش با آنچه تحت لوای حمایت همه جانبه مالی، سیاسی و تسلیحاتی به اسرائیل به اجرا در میآورد، سر سازگاری ندارد.
به اعتقاد جمهوری اسلامی توفیق حداکثری طرح آتش بس در گرو توقف مناسبات جنگی میان ایالات متحده و تل آویو و بازنمایی این مهم در حوزه دیپلماتیک است. هشدارهای طبقهبندی شده و پیگیریهای دوجانبه و چندجانبه ایران نسبت به طرح کنونی توقف جنگ بعد از عملیات «وعده صادق»، از شطرنج هوشمندانهای حکایت دارد که جنبه عملیاتی و جنبه تبلیغاتی را به موازات هم پیش میبرد و دست ایران را هم در میدان و هم پای میز مذاکرات به دست بالاتر تبدیل میکند.
رایزنی بازیگران اثرگذارگفتوگوی روز گذشته امیرعبداللهیان و همتای مصریاش در نخستین روز نشست سازمان همکاری اسلامی متناظر با این تحولات قابل ارزیابی است. مصر به عنوان پشتیبان شماره یک طرح آتش بس در غزه معتقد است پیشنهاداتش بیش و پیش از هر گزاره دیگر، ناظر به مدیریت تنش با کمترین هزینه ممکن و بهرهگیری از شناخت عمیق خود از جامعه غزه است تا آرامش را به شبه جزیره سینا بازگرداند. پیشتر مخالفت صریح این کشور با پیوستن به ائتلاف دریایی به رهبری امریکا علیه یمن، تأثیری مهم در مناسبات و معادلات جنگی داشت که دامنه آن از غزه به آبهای سرخ کشیده شده بود.
تنش در دریای سرخ، وارث سیاست معلول ایالات متحده و شرکای اروپاییاش در حمایت بدون محدودیت از تل آویو به شمار میرفت که انصارالله یمن را ناگزیر به گشودن جبهه جدید نبرد در دریای سرخ کرده بود؛ بنابراین رایزنی دیپلماتهای بلندپایه تهران و قاهره در کشاکش فرایند دیپلماتیک برای دستیابی به صلح در غزه، فارغ از نقش مهم هر یک از دو کشور در روندهای میدانی و دیپلماسی خاورمیانه نیست. بویژه آنکه رابطه دوجانبه ایران و مصر از ماهها پیش متأثر از نقشه راهی که رؤسای جمهور دو کشور برای ترمیم و تقویت رابطه دو کشور به تصویر کشیدهاند، در مسیر تنش زدایی و همکاری پیش میرود. چه به نظر میرسد دولتمردان مصر رویکرد مبتنی بر همکاری دولت سیزدهم در ترتیبات سیاسی منطقه را امکان مناسبی برای ترمیم رابطه با تهران و بازگشت به معادلات منطقه یافتهاند و در بطن موضعگیریهای اخیر خود در قبال جمهوری اسلامی چهارچوبی برای تغییر رفتار و همکاریهای منطقهای را با اعتنا به نقش اثرگذار کشور در منطقه جستوجو میکنند.
همسویی تهران و ریاضگفتوگوی امیرعبداللهیان و «فیصل بن فرحان»، وزیر امور خارجه عربستان نیز با هدف همسو کردن مواضع تهران و ریاض پیرامون تحولات غزه، باوجود تلاشهایی صورت گرفته است که از سوی محور امریکایی – اسرائیلی برای تحت تأثیر قرار دادن رابطه رو به ارتقای دو کشور جریان دارد. روند همگرایانه تهران و ریاض در فراز خود در ماههای اخیر و پس از آغاز جنگ غزه به پیشنهادات متعدد عربستان برای همکاری اقتصادی با ایران رسیده و در حال تسری به عرصههای سیاسی و امنیتی است.